Κακοποίηση, προστασία και ισότητα στην εργασία 

Το τελευταίο διάστημα η κοινωνία είναι σαν ξυπνά από τον Εφιάλτη που για χρόνια ζούσε. Μετά από σωρό καταγγελιών για κακοποιήσεις, παρενοχλήσεις και εκμετάλλευση στον χώρο του θεάματος, είναι λες και ομολογήσαμε επιτέλους ένα κοινό και ένοχο μυστικό: ότι η Ελληνική κοινωνία κυριαρχείται από αρπακτικά βίας, χειρισμού και καταπίεσης.

Ο δε χώρος της τέχνης κυριαρχείται από τέτοια τοξικά στοιχεία, τα οποία δυστυχώς έως τώρα αποτελούσαν και ινδάλματα για την κοινωνία. Πρόκειται για παραδείγματα προς αποφυγή που πρέπει σαφώς να αποδομήσουμε και να αποκαθηλώσουμε ποικιλοτρόπως. Το λεγόμενο «star system», δεν είναι παρά ένας ηθικός βόρβορος, και αν δεν έφτανε το χαμηλό του επίπεδο για το απορρίψουμε, τώρα έχουμε και μια σαφή εικόνα από το πραγματικό του σκοτάδι. Συνένοχο στο έγκλημα βρίσκεται το μιντιακό κατεστημένο των ξεπεσμένων τηλεοπτικών εκπομπών, που τόσα χρόνια φιλοξενούσαν στα πλατό, ξέπλεναν και προέβαλαν στην κοινωνία και τους νέους, τους βιαστές και τους εγκληματίες ως «ιστορίες επιτυχίας», στο χώρο του θεάματος και όχι μόνο.

Η αλληλεπίδραση και η αλληλοτροφοδότηση των αρπακτικών της τέχνης με τους «δημοσιογράφους» που καλύπτουν τον χώρο των «celebrities», είναι δεδομένη εδώ και δεκαετίες.

Είναι ιδιαίτερα ευτυχές το γεγονός ότι οι άνθρωποι που μπήκαν στο στόχαστρο των αρπακτικών, μπόρεσαν επιτέλους να μιλήσουν. Που έσπασαν τη σιωπή τους και ύψωσαν τη φωνή τους για να ξορκίσουν την βία και την καταπίεση. Βέβαια, κάνοντάς το, διέθεταν ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Είχαν τη δυνατότητα και το βήμα να μιλήσουν δημόσια, σε μέσα πανελλαδικής εμβέλειας και να ακουστούν σε ολόκληρο τον κόσμο. Είχαν τη δυνατότητα να ξεμπροστιάσουν τους κακοποιητές και να αλλάξουν την κοινωνία μας. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό για όλους τους συμπολίτες μας.

Οι πρόσφατες καταγγελίες στο χώρο της τέχνης, πρέπει να αποτελέσουν το έναυσμα για έναν νέο και πολύ μεγαλύτερο διάλογο στη χώρα. Πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος έκφρασης και λύτρωσης για όλους τους συνανθρώπους μας που καταπιέζονται και κακοποιούνται στον χώρο της εργασίας τους, αλλά που δεν έχουν το μέσο να ακουστούν και να αντιδράσουν.

Πρόκειται για απλούς ανθρώπους οι οποίοι δεν διαθέτουν το δημόσιο βήμα, τους επώνυμους γνωστούς και τις χιλιάδες των ακολούθων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρόκειται όμως για μια τεράστια σιωπηλή πλειοψηφία, η οποία υποφέρει καθημερινά τον εργασιακό Γολγοθά της από εργοδότες, συναδέλφους και προϊσταμένους. Αναφέρομαι βεβαίως στην εργασιακή βία, το εργασιακό bullying, την κακοποίηση, την ταπείνωση, τις παραβιάσεις, και τις καθημερινές απειλές που δέχονται συνάνθρωποί μας και που δεν μπορούν πουθενά να καταγγείλουν. Αναφέρομαι επίσης στις εξαντλητικές και απάνθρωπες συνθήκες εργασίας οι οποίες με την αφορμή της πανδημίας έχουν καταντήσει σε ζωντανή κόλαση για χιλιάδες Ελληνίδες και Έλληνες εργαζομένους. Περιπτώσεις όπου οι εργαζόμενοι υφίστανται κλοπή μισθού, ή εξαναγκάζονται σε 14ωρη εργασία, μέχρι και σε υποχρεωτικής εργασία ανθρώπων που ο κλάδος τους τελεί σε αναστολή, και άρα δεν πληρώνονται, παρά μονάχα δέχονται το επίδομα, και αυτό όταν το θυμηθεί το κράτος.

Στην χρόνια εκμετάλλευση, την κακοποίηση και την βία, το κράτος δεν έδωσε ποτέ απάντηση ή λύση στους πολίτες. Η προηγούμενη εγκληματική κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, όπως και η νυν ασύδοτη κυβέρνηση της ΝΔ έχουν εγκαταλείψει τους πολίτες βορά στις ορέξεις των αρπακτικών και των εκμεταλλευτών τους.

Η απάντηση σε αυτή τη χρόνια πληγή που χειμάζει τη χώρα μας δεν είναι βέβαια τα κομματικά ελεγχόμενα και κρατικοδίαιτα συνδικάτα, ούτε ο αστείος και γραφικός θεσμός της επιθεώρησης εργασίας. Οι καταγγελίες σαφώς και θα πρέπει να γίνονται, αλλά πρέπει να εξασφαλιστεί η ανωνυμία, ο ουσιαστικός έλεγχος και η αποτροπή οποιονδήποτε συλλογικών επιπτώσεων μπορεί να επιβάλλουν οι εργοδότες και οι προϊστάμενοι στο προσωπικό, μετά την καταγγελία. Στην εποχή της τηλεργασίας, κατά την οποία οι (έτσι και αλλιώς αναποτελεσματικές) επιθεωρήσεις στους χώρους εργασίας είναι φυσικά αδύνατες, το πρόβλημα έχει διογκωθεί. Ή μάλλον έχει τεθεί εκτός ελέγχου.

Για τον λόγο αυτό πρέπει να δημιουργηθεί ένας νέος εύρωστος και ισχυρός φορέας ικανός να τιμωρήσει τους παρανομούντες και να απαγορεύσει εξολοκλήρου την παραβατική συμπεριφορά, δίχως βέβαια να καταστρέφει μυωπικά τις εταιρίες και τους κλάδους επιχειρήσεων. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι παραβιάσεις και η κακοποίηση αφορούν συγκεκριμένους ανθρώπους οι οποίοι εκμεταλλεύονται τη θέση ισχύος τους, παραβιάζοντας σωματικά ή ψυχολογικά τους υπολοίπους. Πρόκειται για συμπεριφορές που ουδεμία σχέση έχουν με την εργασία ή το αντικείμενο αυτής, ούτε βέβαια μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την επιτυχία μιας εταιρίας αν εκλείψουν. Το αντίθετο μάλιστα. Η δημιουργία ενός τέτοιου φορέα, αποσκοπεί αφενός στην κοινωνική δικαιοσύνη (προστασία εργαζομένων και σκληρή τιμωρία των αρπακτικών), και αφετέρου στην καλλιέργεια εργασιακής παιδείας, με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και άρα του εργασιακού κλίματος και της αποδοτικότητας.

Οι πολίτες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν με τον φορέα για τις καταγγελίες τους με πολλαπλούς τρόπους. Από υποβολή μέσω email μέχρι τηλεφωνική επικοινωνία για την υποβολή διευκρινιστικών ερωτήσεων σχετικά με τα δικαιώματά τους, είτε από τους ίδιους, είτε από μέλη της οικογένειάς τους, συναδέλφους και φίλους που ανησυχούν. Οι καταγγελίες μπορούν να γίνονται ανώνυμα, υπό μορφή ανώνυμης πληροφορίας, είτε και επώνυμα έτσι ώστε να παρέχεται πλήρη υποστήριξη και προστασία από εκδικητικά μέτρα, στον εργαζόμενο που θα προβεί σε καταγγελίες. Παράλληλα, πρέπει να υπάρξουν κόστη και πρόστιμα για όσους επιχειρήσουν να εκμεταλλευθούν τον φορέα, δεσμεύοντας το δυναμικό του για ίδιον όφελος, υποβάλλοντας αναληθείς ή ψευδείς κατηγορίες.

Ο φορέας πρέπει να διαθέτει δυνατότητα συνεργασίας με την αστυνομία και τις εισαγγελικές αρχές και συγκεκριμένα να αξιοποιεί τις μεθόδους της δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος, όπως είναι η τηλεφωνική παρακολούθηση, ο έλεγχος email και ηλεκτρονικών λογαριασμών, κ.ά., έτσι ώστε να ελέγχει και να εξετάζει τις καταγγελίες. Παράλληλα οφείλει να πραγματοποιεί και αυτεπάγγελτη έρευνα με ανάλυση των ψηφιακών δεδομένων που υποβάλλουν οι εταιρίες στο δημόσιο, ένα έργο που μπορεί να αναδείξει ζητήματα εκμετάλλευσης, αδήλωτης εργασίας, ανασφάλιστων εργαζομένων κ.ά. Επίσης απαραίτητες θεωρούνται και οι εφαρμοστικές εξουσίες του φορέα, με την επιβολή ισχυρών προστίμων και την απευθείας παραπομπή των ποινικών υποθέσεων στις αρμόδιες διωκτικές αρχές.

Με άλλα λόγια, πρόκειται για έναν φορά ο οποίος πραγματικά εργάζεται για τον πολίτη και πραγματικά λειτουργεί. Μόνο ένας τέτοιος φορέας μπορεί να εμπνεύσει αξιοπιστία στους εργαζομένους για να απευθυνθούν σε αυτόν και να τον αξιοποιήσουν προς όφελος όλων.

Στην όλη προσπάθεια αρωγοί πρέπει να καταστούν και οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης οι οποίοι σε αρκετές περιπτώσεις μπορούν να ασκήσουν μεγάλη επιρροή στις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή ευθύνης τους. Ως εκ τούτου ο προτεινόμενος φορέας πρέπει να έρχεται σε επαφή με τους ΟΤΑ μέσω ενός ατόμου – συνδέσμου του δήμου και της περιφέρειας.

Το σημαντικότερο είναι ο φορέας να στοχοποιεί τα αρπακτικά και τους εκμεταλλευτές και όχι τις εταιρίες όπως γίνεται σήμερα, δημιουργώντας τον φόβο στον εργαζόμενο πως αν προχωρήσει σε καταγγελία κινδυνεύει να χάσει την εργασία του. Με άλλα λόγια, το αναξιοκρατικό κομματικό κράτος έχει δημιουργήσει το ψεύτικο δίλλημα, «κακοποίηση ή ανεργία». Υπάρχουν βεβαίως ευθύνες για όσους δημιούργησαν αυτό το δίλημμα (υπουργούς, διοικητικούς και αξιωματούχους), οι οποίοι επέτρεψαν τόσα χρόνια αυτές τις άθλιες και απάνθρωπες συμπεριφορές, ξεπλένοντας τα εγκλήματα, στο βωμό της ανενόχλητης «επιχειρηματικότητας» και της δήθεν κερδοφορίας.

Οι ποινές για παραβάσεις και παραβιάσεις σχετιζόμενες με την πανδημία πρέπει επίσης να είναι οι αυστηρότερες και πλέον παραδειγματικές.

Σε κάθε περίπτωση ο διάλογος πρέπει να ανοίξει. Τα καθημερινά θύματα στον χώρο της εργασίας δεν είναι μόνο οι προβεβλημένοι ανάμεσά μας, οι οποίοι μπορούν να μιλήσουν δημόσια και να ντροπιάσουν τους κακοποιητές, μέχρι και από μέσα πανελλαδικής εμβέλειας. Οι πρόσφατες αποκαλύψεις αποτελούν μία εξαιρετική ευκαιρία να σπάσουμε τα ταμπού και τη σιωπή – μια ευκαιρία που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να μείνει αναξιοποίητη.

• Σταύρος Καλεντερίδης