Ψήφος κατά συνείδηση: η κατάρριψη ενός ολιγαρχικού μύθου 

Γράφει ο Σταύρος Καλεντερίδης

Σήμερα θεωρούμε δημοκρατική νίκη την πανταχόθεν απόρριψη της λεγόμενης «κομματικής ψήφου». Της συμμόρφωσης δηλαδή των βουλευτών στη θέληση των κομματικών αφεντικών και την επακόλουθη υπερψήφιση νομοσχεδίων που υπαγορεύει, όχι το κοινό συμφέρον, αλλά οι ορέξεις του κομματάρχη. Οι όποιοι πολιτικοί εμμένουν στην πρακτική αυτή είναι πρόδηλα παλαιοκομματικοί και πανέτοιμοι για το χρονοντούλαπο της πολιτικής λήθης.

Μετά την πρώτη αυτή κατάκτηση, η κοινωνία αλλά και η βουλή, είναι έτοιμες να δεχθούν αντιπροτάσεις για τους τρόπους ψηφοφορίας των βουλευτών κατά την τέλεση των νομοθετικών τους καθηκόντων. Το πολιτικό σύστημα, πιστό στην διαφθορά και τον ολιγαρχικό του προσανατολισμό, έχει εμφανίσει υποβολιμαία τα τελευταία χρόνια, μία νέα, δήθεν προοδευτική και δημοκρατική πρακτική. Η ακαδημαϊκή, δημοσιογραφική και πολιτική «ελίτ» της χώρας, διατείνεται πως έχει βρει τη λύση στο δημοκρατικό μας έλλειμμα, σε αυτό που αποκαλεί «ψήφο κατά συνείδηση». Να μπορεί δηλαδή ο πολιτικός να ψηφίζει αυτό που θεωρεί σωστό, απελευθερωμένος από την κομματική γραμμή και την επιρροή της κομματικής ηγεσίας. Να ψηφίζει βάσει των (όποιων) αξιών και των πιστεύω του.

Αλίμονο όμως. Η ελίτ της χώρας είναι και αυτή κομμάτι του προβλήματος και συνιστών λόγος που η χώρα έφτασε στη δυσμενή θέση που βρίσκεται σήμερα. Η ελίτ όχι απλά δεν μπορεί να προτείνει λύσεις, αλλά αυτά που προτείνει είναι και δημοκρατικοφανή, φαίνονται ότι μας απελευθερώνουν ενώ στην πραγματικότητα μας οδηγούν σε λήθαργο και άρα μας υποδουλώνουν περισσότερο. Έτσι με μια πρώτη ανάγνωση η ψήφος κατά συνείδηση είναι μια απάτη ενός συστήματος ασυδοσίας και αδιαφάνειας που ξεψυχά και αρνείται να παραχωρήσει τα αριστοκρατικά του προνόμια. Είναι σαν να μας λένε οι υποστηρικτές των κομματαρχών, πως πρέπει να αποφασίζουν οι κομματικοί στρατιώτες για το τι γίνεται στη χώρα, και να μην εισακούγεται ποτέ η βούληση του πολίτη.

Προφανώς πρόκειται περί δόλιας πολιτικής εξαπάτησης. Εμείς οι πολίτες δεν ψηφίζουμε προεκλογικά πιστεύοντας τυφλά στην ικανότητα κάποιου να διαχειριστεί το οποιοδήποτε πρόβλημα προκύψει εντός τετραετίας. Ούτε βέβαια θεωρούμε το πολιτικό προσωπικό ικανό και πολυμήχανο ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει όλες τις σύγχρονες παγκοσμιοποιημένες προκλήσεις. Μάλλον το αντίθετο.. Δεν δίνουμε λοιπόν λευκή επιταγή σε κανέναν. Δεν μας ενδιαφέρει η προσωπική άποψη ή η συνείδηση (αν έχει) κάποιου παρά μόνο ενημερωτικά, σε μια διαδικασία που εμείς οι πολίτες πρέπει να αποφασίζουμε.

Και έτσι καταλήγουμε στην πρόταση του δ, η οποία είναι και η μοναδική δημοκρατική επιλογή: διαβούλευση με τους πολίτες για τα μείζονα θέματα. Συγκεκριμένα, οι εκλεγμένοι σε εθνικό αλλά και τοπικό επίπεδο οφείλουν να λαμβάνουν αποφάσεις μόνο και πάντα κατόπιν διαβούλευσης με τους πολίτες, στους οποίους και οφείλουν να λογοδοτούν. Η διαβούλευση ξεπερνάει κομματικές γραμμές και συνειδήσεις και αποτελεί τη μόνη δημοκρατική πρακτική σύμφωνα με την οποία οι εκπρόσωποι, επιστρέφουν στην πολιτική τους βάση, συμβουλεύονται αυτούς που εκπροσωπούν, ανανεώνουν την πολιτική τους εντολή και εκφράζουν έτσι τη βούληση των πολιτών στο κοινοβούλιο. Ο τρόπος και η μέθοδος αυτής της διαδικασίας μπορεί να ποικίλλει, αλλά πρέπει να είναι θεσμοθετημένος και να τηρείται στο έπακρο. Για παράδειγμα, σε εθνικό επίπεδο, οι βουλευτές οφείλουν για μείζονα θέματα της επικαιρότητας (οικονομικό, μεταναστευτικό, κ.ά.) να απευθύνονται στους πολίτες της περιφέρειας τους, να τους προσκαλούν να συμμετάσχουν και να υιοθετούν τις τελικές απόψεις της συνέλευσης των πολιτών. Με τόσο απλό τρόπο, οι απόψεις μας ακούγονται μέσα στη βουλή, ενώ οι όποιες αποφάσεις πηγάζουν από εμάς τους ίδιους και δεν βιώνουμε ξανά πολιτικές που κοστίζουν στη χώρα και την κοινωνία.

Κλείνοντας, πρέπει να εξισώσουμε πλήρως την κομματική ψήφο με την ψήφο κατά συνείδηση, μιας και οι δύο είναι τρωτές και ευάλωτες σε εξωγενείς επιρροές καθότι βασίζονται είτε στην άποψη μιας μικρής ομάδας ανθρώπων (κομματική ψήφος), είτε στην άποψη ενός (ψήφος κατά συνείδηση). Οι απόψεις των λίγων, όπως έχει αποδειχτεί, εύκολα επηρεάζονται είτε με εξαγορά, δωροδοκία, εκβιασμό ή απειλή, και στο σημείο αυτό καταλύεται η δημοκρατία. Οι νέοι, δήθεν φερέλπιδες υποστηρικτές της ψήφου κατά συνείδηση, ξεγυμνώνονται έτσι ως υποστηρικτές της ολιγαρχίας και της διαφθοράς και εχθροί της δημοκρατίας.

Μόνο με την ιδέα «κοινής λογικής» του δ οι πολιτικοί αναγκάζονται να υπηρετούν τους πολίτες. Να ψηφίζουν για το κοινό καλό, ελεύθεροι από εξωτερικές πιέσεις, με τις οποίες είναι δυστυχώς μαθημένοι οι πολιτικοί στη χώρα.

Το δημοκρατικό μας μήνυμα είναι συνεπώς απλό. Ο υπουργός να σταματήσει να πρεσβεύει ό,τι του λέει η εκάστοτε συμμορία του Μαξίμου. Ο βουλευτής να μην διανοείται να ψηφίζει αυτό που του λέει η συνείδηση και το ένστικτο του. Ο πολιτικός να μάθει να πράττει και να ψηφίζει αυτό που του υπαγορεύουν οι πολίτες που τον εξέλεξαν. Αυτό είναι δημοκρατία.