Σε όλες τις οικονομίες, ανεξαρτήτως τύπου, υπάρχουν μηχανισμοί χρηματοοικονομικοί που είτε ανακυκλώνουν χρήμα, είτε σκοπό έχουν να προσελκύσουν χρήμα από πηγές εκτός συναλλακτικού κυκλώματος της εκάστοτε οικονομίας (π.χ. εξωτερικό). Η ανακύκλωση χρήματος που αναφέρθηκε παραπάνω έχει να κάνει με την μετατροπή αποταμιεύσεων ή αδρανών πηγών κεφαλαίων σε επενδύσεις. Αναλόγως των επενδύσεων μπορεί το κάθε 1 ευρώ επένδυσης να παράγει 2 ή 3 ή 4 ευρώ εισοδήματος στην οικονομία (πολλαπλασιαστές). Στην περίπτωση προσέλκυσης κεφαλαίων έχουμε νέο χρήμα να κυκλοφορεί σε κατανάλωση ή άμεσα, ή αργότερα σε επένδυση, ή σε αποταμίευση, άρα αργότερα μέσω του πρώτου μηχανισμού περί επένδυσης.
Επίσης υπάρχουν μηχανισμοί που βοηθούν επιχειρήσεις (μικρές, μεσαίες) σε δύσκολες περιόδους που η ρευστότητα είναι σε χαμηλά επίπεδα, (π.χ. υψηλή φορολογία, πτώση κατανάλωσης, κτλ.). Στις Ηνωμένες Πολιτείες την κατεξοχήν χώρα ελεύθερης οικονομίας υπάρχει το κρατικό “SMALL BUSINESS ADMINISTRATION”. Αυτό το ταμείο απο το 1953 βελτιώνει τη ρευστότητα μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων με την εγγύηση για το δανειστή του Αμερικανικού Δημοσίου (το όχημα είναι οι τράπεζες) . Έτσι επιχειρήσεις έχουν ενα εργαλείο εξαιρετικά χαμηλότοκου δανεισμού (πρακτικά άτοκα δάνεια) ή ακόμα και ανεπίστρεπτης χρηματοδότησης για να μπορέσουν να επιβιώσουν σε δύσκολες συγκυρίες. Δύσκολες συγκυρίες και επιβίωση σημαίνει καθόλου χρήματα, άρα μηδενικές πωλήσεις ή ανείσπρακτες απαιτήσεις, για πληρωμές προμηθευτών, δανείων, φόρων, μισθοδοσίες προσωπικού, αγορά πρώτων υλών κλπ. Με λίγα λόγια πτώχευση και «φέσι» σε όλους. Εκεί έρχεται το ταμείο και βοηθά. Στην Ελλάδα υπάρχει το ΕΤΕΑΝ που λειτουργεί απο το 2003. Η ιδέα είναι περίπου ίδια με το S.B.A.
Γιατί όμως χρειάζονται αυτά τα εργαλεία;
Διότι οι οικονομίες δεν είναι στατικά μεγέθη, γιατί οι κοινωνίες που παράγουν τις οικονομίες δεν αποτελούνται από ακίνητα όντα ή προγραμματισμένα ρομπότ. Διότι οι πολιτικές, πολιτιστικές, οικονομικές, αμυντικές συνισταμένες της σκέψης και πράξης πολιτών παράγουν οικονομία. Αυτά τα μεγέθη εξελίσσονται, μεταβάλλονται, επηρεάζονται, συνθέτονται με εντυπωσιακούς τρόπους όχι μόνο στις κοινωνίες εσωτερικά (η μια περιοχή με την άλλη), αλλά και σε επαφή με όλες τις άλλες κοινωνίες της οικουμένης (μέσω διαδυκτίου). Μπολιάζεται λοιπόν η εκάστοτε κοινωνία σε μεγάλο ή μικρό βαθμό απο κάθε ιδέα που παγκοσμίως κυκλοφορεί, η οποία λειτουργεί. Συνεπώς μεταβάλλεται το μέγεθος, ο όγκος, η ποιότητα του παραγόμενου πλούτου της κάθε οικονομίας και άρα σε στιγμές καμπής, μεταβολής που ενισχύεται η αβεβαιότητα ένα ακόμα εργαλείο είναι το SBA και το ΕΤΕΑΝ.
Nα σημειωθεί ότι υπάρχουν πολύ παραπάνω μηχανισμοί από τους ενδεικτικά ανωτέρω αναφερόμενους που βοηθούν επιχειρήσεις να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν.
Ένας ακόμα μηχανισμός, για ανάπτυξη, είναι ο λεγόμενος αναπτυξιακός νόμος (4399/2016). Σε αυτή την περίπτωση επιχειρήσεις που έχουν μια νέα ιδέα να δημιουργήσουν ή μια υφιστάμενη να αναπτύξουν μπορούν ένας μέρος της χρηματοδότησης να το λάβουν ανεπίστρεπτα από τον αναπτυξιακό νόμο ως ενίσχυση, εμπιστοσύνη που θα οδηγήσει σε αύξηση του παραγόμενου εισοδήματος της οικονομίας. Αυτό πραγματοποιείται με τη βοήθεια εξειδικευμένων μελετητών που συντάσσουν το αίτημα, συλλέγουν όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά και υποβάλλουν το φάκελο ηλεκτρονικά στο αρμόδιο τμήμα του υπουργείου ανάπτυξης που τελικά αποφασίζει ποιος προχωρά και ποιος όχι, λαμβάνοντας υπόψη, εκτός το καθ’ αυτό αίτημα, την φορολογική και χρηματοοικονομική υγεία των αιτούντων επιχειρήσεων.
Όλα αυτά πολύ ωραία, ελπιδοφόρα και καλά. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ένα φυσικό πρόσωπο έχει μια ιδέα για παραγωγή (ή την απέκτησε σε ένα ταξίδι του σε άλλη χώρα ερχόμενος σε επαφή με ανθρώπους εκεί που μπορεί ήδη να την λειτουργούν) αλλά δεν έχει ούτε κεφάλαια, ούτε επιχείρηση υφιστάμενη; Τι γίνεται όταν απλώς υπάρχει μια ιδέα με άριστες προοπτικές αλλά δεν υπάρχει ούτε δεκάρα, ούτε επιχείρηση;
Αυτή η περίπτωση πιθανότατα δεν καταλήγει αίσια για τους εξής λόγους:
- Οι τράπεζες αν δεν τον έχουν ήδη πελάτη και αν δεν έχει υποθήκες ή καταθέσεις (ή και τα 3 συνδυαστικά) δεν θα τον δανείσουν.
- Ακόμα και να τον δάνειζαν λόγω εγγύησης άλλου προσώπου θα του έδιναν μέρος του απαιτούμενου ποσού. Το υπόλοιπο θα πρέπει να το καλύψει ο ίδιος και ο αναπτυξιακός νόμος.
- Για να ενταχθεί στον αναπτυξιακό πρέπει να έχει ίδια συμμετοχή και επιχείρηση χωρίς οφειλές, χρηματοοικονομικά υγιή.
- Οι δαπάνες για να δημιουργήσεις εταιρεία, να ενταχθείς στον αναπτυξιακό νόμο (business plan, λοιπά έγγραφα, αμοιβές συμβούλων κλπ) δεν είναι ευκαταφρόνητα ποσά.
Τι μπορεί να γίνει λοιπόν ώστε να μην πάει χαμένη μια ενδεχομένως καλή ιδέα, που θα μπορούσε να βοηθήσει την οικονομία;
Θα μπορούσε να απευθυνθεί κάποιος στα οικεία οικονομικά ή / και εμπορικά επιμελητήρια της περιοχής του. Εκεί σε επιτροπές που ήδη υπάρχουν για πολλά θέματα, μια μικτή από αυτές (θα μπορούσε να αποτελείται από μέλη οικονομολόγους ή επιχειρηματίες, μέλη τραπεζών, fund, κτλ.) θα μπορούσε να εξετάσει εις βάθος και λεπτομερώς την ιδέα και αφού κρίνει ότι έχει περιεχόμενο, ουσία και αποτέλεσμα να την αποτυπώσει σε ένα business plan (bp) με όλα τα απαιτούμενα κόστη, έσοδα διαδικασίες καταγραμμένα. Επικουρικά υπάρχουν πολλές επιστημονικές πηγές (ανοιχτές ή επί συνδρομή) άντλησης στοιχείων όπως HELLASSTAT, REUTERS, ΚΕΠΕΑ, EUROSTAT, κ.ά.. Με αυτό το bp, ενδυναμωμένο με την τεχνογνωσία των επιστημονικών φορέων που αναφέρονται παραπάνω, θα ήταν δυνατό χρηματοδοτηθεί και με τη βοήθεια ένταξης στον αναπτυξιακό νόμο, όλο το κόστος , αφού ο κίνδυνος θα είναι ελάχιστος και αποτυπωμένος στο bp (είτε από την τράπεζα μέλος της επιτροπής, είτε από fund μέλος της επιτροπής είτε συνδυαστικά).
Να σημειωθεί ότι τα μέλη των επιμελητηρίων ήδη πληρώνουν εισφορές ετήσιες άρα αμοιβές των μελών των επιτροπών θα μπορούσαν να υπάρχουν συμβολικές. Βέβαια μια επιτυχημένη ιδέα που παράγει έσοδα και κέρδη θα μπορούσε να δεσμευτεί να χρηματοδοτεί μέρος των απαιτούμενων εξόδων μιας τέτοιας επιτροπής από την οποία και η ίδια επωφελήθηκε. Επίσης εκπληρώνοντας τον κοινωνικό σκοπό τους οι φορείς αυτοί, βοηθώντας στην ανάπτυξη της οικονομίας, επιτελούν και εθνικό έργο (που σαν επιστημονικοί έχουν και καθήκον).
Ακόμα η τράπεζα ή / και το fund ως αμοιβή θα έχει το επιτόκιο για τα χρήματα που έχει δανείσει. Προφανώς ήδη από το bp θα γνωρίζει την απόδοση της επένδυσης άρα θα έχει την πληροφορία για να τιμολογήσει με επιτόκιο τέτοιο ώστε όλοι να είναι ωφελημένοι.
Πάμε τώρα στον ελέφαντα στο δωμάτιο – τον περίφημο Γκρούεζα της γνωστής κλασικής ταινίας – και στο ερώτημα που εδώ και 199 χρόνια δεν έχει απαντηθεί:
Πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι Γκρούεζες και οι λοιποί «κομματικοί» της εποχής μας, με «δομημένα» βιογραφικά, ανεπάγγελτοι στην κοινωνία μεν αλλά επαγγελματίες προστατευόμενοι δε, κομματικών και λοιπών τινών «σωλήνων», δεν θα κατασπαράξουν και αυτή την προσπάθεια; Πώς θα αποφευχθούν τηλεφωνήματα και επιστολές από «θείους στην Κορώνη» πολιτικούς ή άλλους, να φτάσουν και να επηρεάσουν στην παραπάνω αναφερόμενη επιτροπή;
Η άποψη / απάντηση του γράφοντος είναι απλή. Ο εκάστοτε αιτών θα υποχρεούται να δεσμευτεί στην εφαρμογή και απόδοση του bp με την προσωπική του περιουσία, με όποιες νομικές ευθύνες και ποινές μπορούν να επιφέρουν τα χρέη προς το δημόσιο. Όλα αυτά αποτυπωμένα σε υπευθυνες δηλώσεις και κείμενα δεσμευτικά απο την αρχή της διαδικασίας. Γνωρίζοντας έτσι από την αρχή ότι θα έχει να αντιμετωπίσει αστικές ή ποινικές ευθύνες που αν το εγχείρημά του εν τέλει αποτύχει με δόλο. Όλα αυτά θα πρέπει να τα γνωρίζει ο ενδιαφερόμενος από την ώρα που θα χτυπήσει την πόρτα των φορέων, ώστε να μην δηλωθεί άγνοια εκ των υστέρων. Ακόμα και στην περίπτωση που εκκινήσει τη διαδικασία κάποιο πρόσωπο «βιτρίνα» για χρηματοδότηση και όχι ο αυτουργός, τότε μπορεί να προβλεφθεί, ότι αν το πρόσωπο «βιτρίνα» βοηθήσει στον εντοπισμό του αυτουργού της απάτης, τότε μέρος των ευθυνών θα μεταφέρεται στον αυτουργό, ενώ μέρος μόνο θα απομένει στο πρόσωπο «βιτρίνα».
- Μανώλης Παπαδουράκης